14 oktober verdedigde Marjolijn Heerings haar proefschrift The good care relationship: attending to ethical tensions and burdens aan de Erasmus Universiteit. Door verhalen op te halen van cliënten, naasten en zorgverleners legde ze de spanningen bloot die gepaard gaan met de nadruk op eigen regie in de langdurige zorg. Ze ontwikkelde ook een originele methode ‘Als je het ons vraagt’ die erop gericht is deze spanningen bespreekbaar te maken en kwaliteitsverbetering in gang te zetten. Lees hieronder een korte beschrijving van haar proefschrift.
Jesse heeft Schizofrenie en woont begeleid. In zijn woning ligt het vol met beschimmelde afwas, sigaretten peuken en vieze was. Zijn woonbegeleider vertelt: “Jesse is een slimme jongen en als hij zo wil leven is dat zijn keuze”. Zijn moeder ziet het anders: door de schizofrenie en bijwerkingen van zijn medicatie heeft Jesse moeite om initiatief te nemen en zijn huishouden te doen. Ook maakt ze zich zorgen over zijn gezondheid.
Beleidstukken, cursussen voor professionals, websites van zorgaanbieders, ze staan er vol mee: eigen regie, zelfredzaamheid en participatie. Mensen met een verstandelijke beperking, psychiatrische aandoening en ouderen die thuiszorg ontvangen: allemaal moeten ze hun eigen keuzes maken, zelfstandiger leven en meedoen in de samenleving. Waar nog hulp nodig is, zijn eerst de naasten aan zet. Mooie waarden, maar best ingewikkeld in de praktijk. Ze kunnen botsen met andere waarden, zoals het voorkomen van schade. Ook is vaak niet zo duidelijk wat eigen regie nu eigenlijk is en cliënten, professionals en naasten kunnen daar verschillend over denken. Cliënten hebben soms ronduit last van de ondersteuning gericht op eigen regie en zelfredzaamheid: ze worden overvraagd in plaats van empowered.
Voor de spanningen tussen die waarden en de negatieve uitwerking voor cliënten is nog te weinig aandacht. In het beleid worden deze onvoldoende erkend en professionals missen handvatten om er op een goede manier mee om te gaan. Het onderzoek ‘Participatieve kwaliteitsverbetering in complexe zorgrelaties in de langdurige zorg’ geeft inzicht in deze normatieve complexiteit en hoe die onzichtbaar is in beleid. De inzichten uit dit etnografisch onderzoek worden op een originele manier gedeeld: samen met Theater Babel Rotterdam zijn gefilmde monologen gemaakt die deze ervaringen invoelbaar maken. In het project is ook de methode ‘Als je het ons vraagt!’ ontwikkeld, om met cliënten, naasten en professionals te reflecteren op de dilemma’s uit de dagelijkse begeleiding. Dit past in een nieuwe trend in het verbeteren van kwaliteit van de zorg: van tellen naar vertellen. Hierbij staan de verhalen van mensen centraal en ligt de focus op leren binnen het team. Wat ’Als je het ons vraagt!’ uniek maakt is dat het inspraak van naasten en cliënten en teamreflectie samenbrengt. Ook blijft het niet bij praten alleen: cliënten, naasten en professionals ontwikkelen samen verbeteringen in het zorgproces. Zo werken cliënten, naasten en professionals samen aan kwaliteitsverbetering die recht doet aan de – vaak complexe – dagelijkse praktijk van de langdurige zorg en de thuiszorg.
Link naar het proefschrift
Link naar de gefilmde monologen:
de ‘Als je het ons vraagt’ methode:
Het project was een samenwerking tussen ESHPM, Hogeschool Rotterdam, Zorgbelang Inclusief, zorgorganisatie Pameyer en Laures en Theater Babel
