HCG onderzoekers Bert de Graaff, Suzanne Rutz, Annemiek Stoopendaal en Hester van de Bovenkamp hebben de VIDE publicatieprijs 2024 gewonnen. In het artikel bundelen de onderzoekers meerdere kwalitatieve onderzoeken naar de participatie van burgers, cliënten en patiënten in toezicht op zorg door de Inspectie Gezondheidzorg en Jeugd en Toezicht Sociaal Domein. De prijs is een mooie erkenning van het aangaan van lange termijn relaties en vertrouwen tussen wetenschap en toezicht.
Het artikel heeft een theoretische bijdrage die belangrijk is voor toezicht, rond het idee dat het betrekken van een derde partij bij het toezicht ‘capture’ zou kunnen voorkomen, participatie door burgers en patiënten als controle op een te intieme relatie tussen toezichthouder en adressant. Dat voelt intuïtief misschien juist, maar is vooral nog een theoretisch idee, en in de praktijk eigenlijk nog maar weinig onderzocht.
Door meerdere kwalitatieve onderzoeken hier te combineren, die ook nog eens de loop der tijd het werk volgen van toezichthouders om burgers, cliënten en patiënten bij het toezicht op zorg te betrekken, laten de onderzoekers overtuigend zien dat participatie inderdaad helpen kan – meer transparantie, meer vertrouwen – maar dat vraagt heel wat werk van een toezichthouder; zowel praktisch, in het organiseren van die participatie, en reflexief, in het willen en moeten nadenken over eigen aannames en kaders.
Het is maar de vraag, zo zeggen de onderzoekers, of dit werk van het organiseren van een derde partij wel bij een toezichthouder moet liggen. En, zonder die reflectie, en de wil om aannames en kaders mogelijk te veranderen, is participatie vaak niet zo nuttig, en mogelijk zelf contra-productief, als het juist tot meer wantrouwen kan leiden. Participatie doet in zichzelf dus niet zoveel, het vraagt werk op praktisch en conceptueel niveau.
Eerder besteedde ToeZine ook aandacht aan dit werk.
